1Aləmləri xəbərdar etsin deyə Fürqanı (Quranı) Öz quluna (Mühəmmədə) nazil edən Allah çox ucadır!
2O Allah ki, göylərin və yerin hakimiyyəti Ona məxsusdur. O, Özünə heç bir övlad götürməmişdir. Hakimiyyətində heç bir şəriki yoxdur. O, hər şeyi yaratmış və onlara müəyyən ölçü və nizam vermişdir.
3(Kafirlər) Allahı qoyub heç bir şey yarada bilməyən, əksinə özləri yaradılmış olan, özlərinə belə nə zərər, nə də xeyir verə bilən, öldürməyə, həyat verməyə və yenidən diriltməyə gücləri çatmayanları ilah qəbul etdilər.
4Kafirlər: “Bu (Quran), onun (Mühəmmədin) uydurduğu yalandan başqa bir şey deyildir. Ona bu işdə başqa bir tayfa (əhli-kitabdan bəziləri) kömək etmişdir!” - dedilər. Beləcə onlar haqsızlığa və yalana əl atdılar.
5Onlar: “(Quran, Mühəmmədin) başqalarına yazdırdığı əvvəlkilərin əfsanələridir. O, səhər-axşam özünə oxunur”, - dedilər.
6De: “Onu göylərin və yerin sirrini bilən Allah nazil etmişdir. Həqiqətən, O, bağışlayandır, rəhm edəndir”.
7Onlar dedilər: “Bu necə peyğəmbərdir ki, yemək yeyir, bazarlarda gəzib dolaşır? Ona özü ilə birlikdə xəbərdar edən bir mələk göndərilməli deyildimi?
8Yaxud ona bir xəzinə verilməli və ya içindən (meyvələrini) yeməsi üçün onun bir bağı olmalı deyildimi?” Zalım kimsələr (möminlərə): “Siz ancaq sehrlənmiş bir adama tabe olursunuz!” - dedilər.
9(Ey Peyğəmbər!) Sənin barəndə bax necə misallar çəkdilər! Onlar artıq (haqq yoldan) azmışlar və (haqqa gedən) yolu tapa bilməzlər.
10İstəsə, sənə bundan daha yaxşısını - altından çaylar axan cənnətləri verəcək və sənin üçün qəsrlər yaradacaq olan Allahın şanı çox ucadır!
11Onlar qiyaməti də yalanladılar. Biz qiyaməti yalan sayanlar üçün yandırıb-yaxan bir atəş hazırlamışıq.
12(Cəhənnəm) onları uzaqdan gördüyü zaman (kafirlər) onun qəzəblənməsini və uğultusunu eşidəcəklər. (Cəhənnəmin insanları görməsi məcazi olaraq onunla qarşılaşmaq mənasına gələ bildiyi kimi, həqiqi mənada Allah-Təalanın cəhənnəmə görmə qabiliyyəti verməsi kimi də izah oluna bilər.)
13Onlar (əlləri boyunlarına) bağlanmış bir halda oradan (cəhənnəmin) dar bir yerinə atıldıqları zaman orada ölümü arzulayacaqlar.
14(Onlara belə deyiləcəkdir:) “Bu gün ölümü bir dəfə yox, çox-çox arzulayın!”
15De: “Bu daha yaxşıdır, yoxsa müttəqilərə vəd edilən əbədi cənnət? Ora onlar üçün bir mükafat və dönüş yeridir”.
16Onlar üçün orada istədikləri hər şey vardır və onlar orada əbədi qalacaqlar. Bu, Rəbbinin öhdəsinə götürdüyü və Ondan istənilən bir vəddir.
17O gün Rəbbin onları və Allahdan başqa ibadət etdiklərini bir yerə yığacaq və: “Mənim bu qullarımı sizmi haqq yoldan azdırdınız, yoxsa özləri azdılar?” - deyəcəkdir.
18Onlar: “Sən pak və müqəddəssən! Səndən başqa dostlar qəbul etmək bizə yaraşmaz. Lakin Sən onlara və atalarına o qədər nemət verdin ki, hətta (Səni) anmağı belə unutdular və məhv ediləsi bir qövm oldular”, - deyəcəklər.
19(Bu zaman müşriklərə belə deyiləcəkdir:) “Onlar sizin dediklərinizi yalanladılar. Artıq nə əzabı sovuşdura bilər, nə də yardım ala bilərsiniz. İçinizdən zülm edənlərə böyük bir əzab daddıracağıq!”
20(Ey Peyğəmbər!) Səndən əvvəl göndərdiyimiz peyğəmbərlər də heç şübhəsiz, yemək yeyir və bazarlarda gəzib dolaşırdılar. (Ey insanlar!) Sizin bir qisminizi digər bir qisminiz üçün imtahan vasitəsi etdik ki, görək səbir edəcəksinizmi? Sənin Rəbbin hər şeyi görəndir.
21Bizimlə qarşılaşmağı (hüzurumuza gələcəklərini) ummayanlar: “Bizə ya mələklər endirilməli, ya da biz Rəbbimizi görməli deyildikmi?” - dedilər. Şübhəsiz ki, onlar özləri barəsində təkəbbürə qapıldılar və azğınlıqda həddi aşdılar.
22Mələkləri görəcəkləri o gün günahkarlara heç bir müjdə yoxdur. (Mələklər onlara: “Sizə sevinmək) qəti qadağandır!” - deyəcəklər.
23Biz onların etdiyi hər bir (yaxşı) əmələ nəzər salar və onu səpələnmiş zərrələrə çevirərik (puç edərik).
24O gün cənnət əhlinin qalacağı yer (kafirlərin dünyadakı yerindən) daha yaxşı, istirahət edəcəyi yer də daha gözəldir.
25O gün göy ağ buludlarla yarılacaq və mələklər bölük-bölük endiriləcəkdir.
26O gün gerçək hökmranlıq Rəhmana məxsusdur. Kafirlər üçün isə çətin bir gün olacaqdır.
27O gün zalım kimsə (peşmançılıqdan) əllərini dişləyərək belə deyəcəkdir: “Kaş mən Peyğəmbərin yolunu tutaydım.
28Vay halıma! Kaş (batil yolda olan) filankəsi özümə dost tutmayaydım.
29Həqiqətən, Zikr (Quran) mənə gəldikdən sonra o məni azdırdı”. Şeytan insanı (fəlakətə apardıqdan sonra orada) tənha qoyar.
30Peyğəmbər dedi: “Ey Rəbbim! Həqiqətən, qövmüm bu Quranı tərk etdi”.
31(Ey Peyğəmbər!) Beləcə, Biz hər bir peyğəmbər üçün günahkarlardan düşmənlər peyda etdik. Haqq yolu göstərən və yardımçı kimi Rəbbin yetər!
32Kafirlər isə: “Quran ona bütöv nazil edilməli deyildimi?” - dedilər. Biz onu sənin qəlbinə yaxşıca yerləşdirmək üçün belə etdik və onu hissə-hissə oxuduq (vəhy etdik).
33Onların sənə çəkdiyi elə bir məsəl yoxdur ki, Biz sənə (onun) doğru olanını və daha yaxşı izahını gətirməyək.
34Üzü üstə (sürülüb) cəhənnəmə toplanacaq kəslər - onlar yeri ən pis olan və haqq yoldan ən çox azanlardır.
35Şübhəsiz ki, Musaya Kitabı (Tövratı) verdik. Qardaşı Harunu da ona yardımçı təyin etdik.
36Beləcə, (onlara) dedik: “Ayələrimizi yalanlayan qövmün yanına gedin!” Nəhayət, onları tamamilə məhv etdik.
37Nuh qövmünə gəldikdə, peyğəmbərləri yalanladıqları zaman onları suda boğduq və insanlar üçün bir ibrət etdik. Zalımlar üçün acı bir əzab hazırlamışıq.
38Ad qövmünü, Səmud qövmünü, Rəss əhlini və bunların arasında olan bir çox nəsilləri də (küfrləri səbəbilə məhv etdik).
39Onların hər birinə misallar çəkdik və (inkar etdiklərinə görə) hamısını yerlə yeksan etdik.
40Həqiqətən, (Məkkəli müşriklər) fəlakət yağışına tutulmuş şəhərə gəlmişdilər. Bəs oranı görmədilərmi? Xeyr, onlar yenidən dirilməyi ümid etmirlər. (Təfsirlərdə qeyd edildiyinə görə, bu ayədə Məkkəli müşriklərin ticarət məqsədilə getdikləri Şam səfərləri əsnasında küfrləri səbəbilə daş yağmuruna məruz qalaraq məhv edilmiş Lut qövmünün xarabalıqlarını gördükləri halda bundan ibrət götürmədiklərinə işarə edilir.)
41Səni gördükləri zaman məsxərəyə qoyaraq (belə deyirlər): “Allahın peyğəmbər göndərdiyi şəxs budurmu?!
42Əgər ilahlarımıza inanmaqda səbat göstərməsəydik, az qalsın o bizi onlardan uzaqlaşdırıb azdıracaqdı”. Onlar əzabı gördükləri zaman əslində kimin haqq yoldan azdığını biləcəklər.
43Nəfsinin arzularını ilahlaşdıran kimsəni gördünmü? Onu sənmi qoruyacaqsan?
44Yoxsa sən onların əksəriyyətinin söz dinləyəcəyini, yaxud düşünəcəyinimi zənn edirsən? Onlar heyvan kimidirlər, hətta daha da azğın bir yoldadırlar.
45Rəbbinin kölgəni necə uzatdığını görmədinmi?! Əgər diləsəydi, əlbəttə, onu sabit saxlayardı. Sonra Biz günəşi onun üçün bir dəlil etdik. (Burada yerin günəş ətrafındakı hərəkəti səbəbilə kölgənin uzanıb qısaldığına işarə edilir.)
46Sonra onu (uzanan kölgəni) yavaş-yavaş Özümüzə çəkdik (qısaltdıq).
47Sizin üçün gecəni örtük, yuxunu istirahət vasitəsi, gündüzü də iş vaxtı edən Odur.
48Küləkləri mərhəmətinin önündə müjdəçi olaraq göndərən də Odur. Biz göydən tərtəmiz su endirdik ki,
49Ölü bir diyara onunla həyat verək, yaratdığımız bir çox heyvana və insana da ondan içirdək.
50Şübhəsiz ki, öyüd alsınlar deyə onların arasında onu (suyun əhəmiyyətini) müxtəlif şəkillərdə izah etdik. Lakin insanların çoxu nankorluq etdi.
51Əgər istəsəydik, hər bir məmləkətə bir xəbərdar edən peyğəmbər göndərərdik.
52Ona görə də kafirlərə itaət etmə və bununla (Quranla) onlara qarşı böyük bir mübarizə apar!
53İki dənizi qovuşduran Odur! Bu (dənizin suyu) şirin və susuzluğu yatırandır. Bu (dənizin suyu) isə duzlu və acıdır. Allah o ikisinin arasında (sularının bir-birinə qarışmaması üçün) bir maneə və keçilməz bir sədd yaratmışdır.
54İnsanı sudan (nütfədən) yaradıb onu nəsillərə çevirən və aralarında qohumluqlar yaradan Odur. Rəbbin hər şeyə qadirdir.
55Onlar isə Allahı qoyub özlərinə nə xeyir, nə də zərər verə bilən şeylərə ibadət edirlər. Kafir Rəbbinə qarşı çıxanlara dayaq olur.
56(Ey Mühəmməd!) Biz səni ancaq müjdə verən və xəbərdar edən bir peyğəmbər olaraq göndərdik.
57De: “Mən bunun müqabilində sizdən heç bir əvəz istəmirəm. Yalnız Rəbbinə doğru bir yol tutmaq istəyən kimsələr olmalarını istəyirəm”.
58Ölümsüz və daim diri olan Allaha təvəkkül et və Onu həmd ilə təsbeh et! Onun, qullarının günahlarından xəbərdar olması kifayətdir.
59O, göyləri, yeri və onların arasındakıları altı gündə yaradan, sonra da ərşə istiva edən (hökmü altına alan) Rəhmandır. Bunu bir biləndən soruş!
60
Səcdə ayəsi
Onlara: “Rəhmana səcdə edin!” - deyildiyi zaman onlar: “Rəhman nədir? Bizə əmr etdiyin şeyə səcdəmi edəcəyik?” – deyərlər. Bu, onların nifrətini daha da artırar.
61Göydə bürclər yaradan, orada bir çıraq (günəş) və nurlu ay xəlq edən Allah çox ucadır!
62Düşünüb ibrət almaq və ya şükür etmək istəyənlər üçün gecəni və gündüzü bir-birinin ardınca gətirən də Odur.
63Rəhmanın (xalis) qulları o kəslərdir ki, yer üzündə təvazökarlıqla yeriyər və cahillər onlara söz atdıqları zaman: “Salam!” - deyərlər.
64Onlar gecəni də Rəbbi üçün səcdə və qiyamda (namaz qılaraq) keçirərlər.
66O, necə pis bir məskən və necə də pis bir yerdir!”
67Həmçinin (Allahın xalis qulları) o kəslərdir ki, xərclədikləri zaman nə israfçılıq, nə də xəsislik edər, bunların arasında orta bir yol tutarlar.
68Onlar Allahla yanaşı başqa bir ilaha dua etməz, Allahın haram etdiyi cana haqsız yerə qıymaz və zina etməzlər. Kim bunları edərsə, cəzasını çəkər.
69Qiyamət günü onun əzabı qat-qat artırılar və orada (əzabın içində) alçaldılmış bir vəziyyətdə əbədi qalar.
70Ancaq tövbə edib iman gətirən və yaxşı işlər görənlər bundan istisnadır. Allah onların pis əməllərini yaxşı əməllərə çevirər. Allah bağışlayandır, mərhəmətlidir.
71Kim tövbə edib saleh əməl işləyərsə, o, tövbəsi qəbul edilmiş halda Allaha dönər.
72Onlar yalan yerə şahidlik etməz və boş şeylərlə qarşılaşdıqları zaman vüqarlı bir şəkildə oradan keçib gedərlər.
73Onlara Rəbbinin ayələri xatırladıldığı zaman bu ayələrə qarşı kar və kor kimi davranmazlar.
74Onlar: “Ey Rəbbimiz! Bizə gözümüzü aydınladan zövcələr və nəsillər bəxş et və bizi müttəqilərə rəhbər et!” – deyərlər.
75Onlar səbir etdiklərinə görə cənnətdə yüksək bir məqam ilə mükafatlandırılacaq və orada hörmət və salamla qarşılanacaqlar.
76Onlar orada əbədi qalacaqlar. O nə gözəl məskən və iqamətgahdır!
77De: “Əgər duanız (ibadətiniz) olmazsa, Rəbbim sizə nə üçün dəyər versin! (Ey kafirlər!) Siz (haqqı) təkzib etdiniz. Buna görə də (sizə əzab) vacib olacaqdır!”